سازه فضاکار یک سیستم خرپای سه بعدی است که دهانه‌های آن در دو جهت گسترش یافته‌اند و اعضای آن فقط تحت تاثیر کشش و فشار قرار دارند. این سازه‌ها از مدول‌های یکسان و تکرار شونده با لایه‌های موازی در بالا و پایین (مشابه میله‌های فوقانی و تحتانی خرپا) تشکیل می‌گردند سازه فضاکار، به مجموعه سازه‌های مشابهی اطلاق می‌شود که شامل شبکه‌ها، طاقها، برجها، شبکه‌های کابلی، سیستمهای پوسته‌ای و غشایی، سازه‌های تا شونده و ترکیبات کش بستی می‌شود. این تعریف، یک تعریف ریخت شناسانه از سازه‌های فضا کار است

یک قاب فضایی یا سازه فضایی، عبارت است از سازه‌ای که از اجزای خرپامانند سبک و محکم تشکیل شده از پایه‌هایی که در یک الگوی هندسی در کنار هم قرار گرفته‌اند. قاب‌های فضایی برای پوشش دادن دهانه‌هایی که تکیه‌گاه کم تعدادی دارند به کار می‌روند. چون در قاب‌های فضایی، همچون خرپاها از مثلث استفاده می‌شود، لنگرهای خمشی، به صورت بارهای کششی و فشاری به اعضای محوری خرپا منتقل می‌گردند که این خود باعث مستحکم بودن قاب‌های فضایی می‌شود.

گاهی از سازه‌های فضاکار در ساخت موتور سیکلت و وسایل حمل و نقل نیز استفاده می‌شود.

اصطلاح سازه فضایی گاهی اوقات به جای سازه فضاکار بکار می رودکه این دو اصطلاح از لحاظ کلمه‌ای مترادفند؛ ولی از لحاظ معنا و مفهوم با هم تفاوت دارند. سازه فضایی به سازه‌ای اطلاق می‌شود که در فضای خارج از جو ساخته یا مورد استفاده قرار گیرد که ممکن است خود یک فضاکار باشد

مزایای سازه فضاکار شامل:

1- سرعت بالا در تولید و  اجرای سازه های فضاکار

بدلیل امکان استفاده حداکثر از سیستم پیش ساختگی و انبوه سازی ، اجزای سازه در تولید سازه های فضایی و همچنین با توجه به امکان بکارگیری روش های متعدد در زمان بافت و نصب ، این سازه ها از سرعت بسیار بالایی در تولید و اجرا برخوردار می باشند . تا حدی که در بسیاری از موارد ، ( پس از آماده شدن نقشه های ساختمان و سازه ) ملاحظه شده که سازه فضاکار قبل از تکمیل عملیات اجرای فونداسیون ، تولید شده و آماده حمل به محل پروژه بوده است .

2- کنترل کیفیت بالا بدلیل تولید صنعتی سازه های فضایی

پیچ و مهره ای بودن کلیه اتصالات در سازه های فضایی ( عدم نیاز به جوشکاری در محل پروژه ) و ساخت کارخانه ای قطعات سازه به صورت پیش ساخته ، کنترل کیفیت در حین تولید و پس از تولید را دقیقتر نموده و موجب افزایش کیفیت و دقت بسیار بالایی در کل سازه مورد نظر خواهد شد .

3 – امکان نصب هر نوع پوشش بر روی سازه فضایی

قابلیت اجرای کلیه پوشش های مختلف ( که تا کنون وارد بازار شده ) بر روی سازه های فضاکار از دیگر ویژگی های این سازه می باشد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود :

ساندویچ پانل – ورق گالوانیزه ( سینوسی– شادولاین ) –  اسپایدر (شیشه) – ورق پلی کربنات (دوجداره – فشرده) – فایبرگلاس – پانل نواری (PVC – UPVC) – دال بتنی و …

4 – دارای صرفه جویی اقتصادی

یکی از دلایل گسترش روزافزون سازه های فضایی ، اقتصادی بودن ساخت این ساز ها در مقایسه با دیگر سازه های صنعتی می باشد به طوری که این سیستم در دهانه های بزرگ دارای ” صرفه اقتصادی مطلق ” بوده و بسیار ارزان تراز سایر سیستم ها ( تیر ورق و … ) می باشد و در دهانه های کوچک دارای ” صرفه اقتصادی نسبی ” است که با توجه به سایر مزیت های آن ، استفاده از سازه فضاکار را در این دهانه ها نیز توجیه پذیر می نماید .

از سوی دیگر ، در کلیه فضاهای ساخته شده با سازه فضاکار ، بدلیل زیبایی و جذابیت بصری این سازه ها ، نیاز به اجرای سقف کاذب نبوده و از این لحاظ نیز به کاهش هزینه های کارفرما کمک می نماید . در عین حال چنانچه در موارد خاص و ” بدلیل ملاحظات فنی ” الزام به استفاده از سقف کاذب باشد ، تعدد گره های سازه ، هزینه اجرای سقف کاذب را کاهش می دهد .

همچنین بدلیل سبکی سازه های فضایی در مقایسه با دیگر سازه های صنعتی ، در موارد متعددی ، هزینه اجرای فونداسیون در اینگونه سازه ها ، کمتر شده و از این جهت نیز به کاهش کل هزینه ها کمک موثری می نماید .

5 – سهولت در بسته بندی و حمل و نقل ارزان سازه های فضایی

مشابهت واحد های از پیش ساخته شده سازه های فضا کار و نوع قرارگیری آنها در کنار یکدیگر ، موجب گردیده تا بسته بندی و بارگیری مصالح مربوط به مساحتی زیاد ، در حجمی کم و به سادگی میسر شده و با هزینه ای ناچیز (در مقایسه با سازه های مشابه ) به هر نقطه و با هر شرایط آب و هوایی منتقل گردد .

6- امکان سند بلاست و رنگ آمیزی الکترواستاتیکی

با توجه به ویژگی ابعادی المانهای سازه فضاکار و امکان شات بلاست ، سند بلاست و اجرای انواع پوشش های محافظ بر روی قطعات نظیر رنگ الکترواستاتیک پودری و آبکاری ، به عنوان مزیتی دیگر برای سازه های فضا کار ( در مقایسه با سایر سازه ها ) مطرح است .

7- برگشت پذیری سریع سرمایه

علیرغم آنکه در برخی از دهانه ها ، ممکن است تفاوت اندکی در حجم سرمایه گذاری بر اساس استفاده از سازه فضایی یا سایر سازه های مشابه وجود داشته باشد ، اما با توجه به ویژگی های به وجود آمده ناشی از سرمایه گذاری بر روی سازه های فضاکار ، بر اساس نوع کاربری روند ( جریان ) بازگشت سرمایه سریعتر خواهد شد مانند :

استفاده از سازه های فضایی در سالن های تولید بر اساس اصول حاکم بر روانشناسی صنعتی ، زیبایی و مدرن بودن محیط کار و سالن تولید ، از طریق افزایش راندمان و کارایی پرسنل ، سودآوری مجموعه را افزایش داده و جریان درآمدی بیشتری به وجود آورده و برگشت پذیری سرمایه را سریعتر می نماید .

استفاده ا