معرفی کتاب خسرو و شیرین
کتاب خسرو و شیرین معروف‌ترین اثر و شاهکار نظامی گنجوی و دومین منظومه سروده شده او پس از مخزن الاسرار است. نظامی با خسرو و شیرین سقف فلک را شکافت و طریقی تازه در سخنوری و بزم آرایی پیش گرفت.
نظامی از شاعرانی است که بی‌شک باید او را در شمار ارکان شعر فارسی و از استادان مسلم این زبان دانست، وی از آن سخن گویانی است که مانند فردوسی و سعدی توانست با ایجاد یا تکمیل سبک خاصی توفیق یابد، تنها شاعری که توانست شعر تمثیلی را در زبان فارسی به حد اعلای تکامل برساند نظامی است. وی در انتخاب الفاظ و کلمات مناسب و ایجاد ترکیبات خاص تازه و ابداع و اختراع معانی و مضامین نو و دل پسند در هر مورد و تصویر جزئیات و نیروی تخیل و دقت در وصف و ایجاد مناظر رائع و ریزه کاری در توصیف طبیعت و اشخاص و احوال و به کار بردن تشبیهات و استعارات مطبوع و نو، در شمار کسانی است که بعد از خود نظیری نیافت.
نظامی منظومه خسرو شیرین را در چهارچوب‌های زندگی خسرو در بزم شیرین، هنگام فرار از مقابل بهرام چوبینه، شب نشینی‌های آن دو با هم، غزل هر یک از کنیزان خسرو و شیرین و گفتگوی آن دو، سرود نکیسا و باربد و در ادبیات موسیقیایی از لحن باربد، بیان می‌دارد.
شخصیت‌های اصلی داستان خسرو و شیرین عبارتند از: خسرو پرویز پسر هرمز و نوه انوشیروان، شیرین برادر زاده ملکه آران، شاپور مباشر و مشاور خسرو پرویز، فرهاد مهندس کوهکن و دلداده شیرین.
منظومه شش هزار و پانصد صد بیتی خسرو شیرین دارای بسیاری قطعات است که بی‌هیچ شبهه از آثار جاویدان زبان پارسی است و هم آن‌ها است که موجب شده است گروهی انبوه از شاعران به تقلید از آن روی آورند، گو این که هیچ یک از آنان، جز یکی دو تن، حتی به حریم نظامی نیز نزدیک نشده‌اند و کار آن یکی دو تن نیز در برابر شهرت و عظمت اثر نظامی رنگ باخته است. علامه دهخدا درباره تاثیر گذار بودن خسرو و شیرین بر ادبیات فارسی می‌نویسد که «... قصه خسرو و شیرین موضوع بسی از منظومات عشقی و حماسی ایرانیان شده است... »